Κλινικά συμπτώματα τριχόπτωσης & διάγνωση

Πώς ορίζεται το φαινόμενο της τριχόπτωσης;

J-F. M.: Η τριχόπτωση δεν είναι ένα ενιαίο φαινόμενο, αλλά πολλά διαφορετικά φαινόμενα. Χωρίς να αναφερθούμε σε πολλές λεπτομέρειες, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν δύο κύριοι τύποι κοινής αλωπεκίας.
Η ανδρογενετική αλωπεκία είναι η συνηθέστερη μορφή και επηρεάζει πάνω από το 50% των ανδρών σε κάποιο στάδιο της ζωής τους, αλλά και τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Στην πραγματικότητα, δεν συνίσταται σε απώλεια ολόκληρου του τριχοθυλακίου, αλλά σε μείωση του μεγέθους του.
Η άλλη συνήθης μορφή αλωπεκίας, όπου μιλάμε για τριχόρροια, έγκειται σε σημαντική, αιφνίδια και διάχυτη τριχόπτωση. Αυτός ο τύπος αλωπεκίας περιλαμβάνει την τελογενή και την αναγενή τριχόπτωση. Στην τελογενή τριχόπτωση επιταχύνεται ο ρυθμός φυσιολογικής τριχόπτωσης, ενώ στην αναγενή τριχόπτωση διαταράσσεται η φάση ανάπτυξης της τρίχας.

Τα κλινικά συμπτώματα τριχόπτωσης διαφέρουν ανάλογα με την αιτία (ορμονικοί, εποχικοί παράγοντες κλπ.);

J-F. M.: Ναι, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφορετικών τύπων αλωπεκίας.
Σε ασθενείς με ανδρογενετική αλωπεκία (τριχόπτωση που συνδέεται με αρσενικές ορμόνες), παρατηρείται αργή και προοδευτική απώλεια της πυκνότητας των μαλλιών στις προσβεβληθείσες περιοχές του τριχωτού, οι οποίες είναι διαφορετικές στους άνδρες και τις γυναίκες (βλ. ερώτηση 2).

Στη βαριάς μορφής αλωπεκία, γνωστή και ως γυροειδής αλωπεκία, υπάρχουν ενδείξεις εντοπισμένης φλεγμονής του τριχωτού. Η τριχόπτωση λαμβάνει χώρα ανά συστάδες διαμέτρου μερικών εκατοστών, οι οποίες μπορεί να εκτείνονται και σε όλη την επιφάνεια του τριχωτού.

Τέλος, στη διάχυτη αλωπεκία, είτε τελογενούς είτε αναγενούς φύσης, η τριχόπτωση εκδηλώνεται με ομοιόμορφο τρόπο σε όλο το τριχωτό. Αυτός ο τύπος τριχόπτωσης οφείλεται συχνά σε διατροφική ανεπάρκεια, στρες, ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων, ορμονικές μεταβολές και, σε μικρότερο βαθμό, στην αλλαγή των εποχών.

Τα κλινικά συμπτώματα που σχετίζονται με την τριχόπτωση, είναι τα ίδια τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες;

J-F. M.: Σε ό,τι αφορά τα κλινικά συμπτώματα τριχόπτωσης, είναι διαφορετικά στους άνδρες και στις γυναίκες. Οι άνδρες χάνουν πυκνότητα στην κορυφή του κεφαλιού και στους μετωπιαίους λοβούς, ενώ στις γυναίκες η απώλεια πυκνότητας εντοπίζεται κυρίως στην κορυφή και στο άνω πίσω μέρος του κεφαλιού. Στη διάχυτη αλωπεκία τελογενούς ή αναγενούς μορφής, ωστόσο, τα κλινικά συμπτώματα τριχόπτωσης είναι τα ίδια στους άνδρες και στις γυναίκες. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην τελογενή τριχόπτωση, καθώς είναι πιο πιθανό να πάσχουν από διατροφική ανεπάρκεια (π.χ. σιδήρου ή ψευδαργύρου)· και, φυσικά, γιατί μόνο οι γυναίκες περνούν εγκυμοσύνη και τις ορμονικές μεταβολές που αυτή επιφέρει –τόσο πριν όσο και μετά από τον τοκετό!

Ποια εργαλεία υπάρχουν για τη διάγνωση της τριχόπτωσης;

J-F. M.: Γενικά, μπορούμε να αξιολογήσουμε την έκταση και τη σοβαρότητα της αλωπεκίας χρησιμοποιώντας την ταξινόμηση Hamilton για τους άνδρες και την ταξινόμηση Ludwig για τις γυναίκες.Για μια πιο λεπτομερή ανάλυση, ωστόσο, χρησιμοποιούνται φωτογραφικές μέθοδοι, ιδίως το φωτοτριχόγραμμα.

Στο πλαίσιο της μεθόδου αυτής, ξυρίζουμε μια μικρή περιοχή του τριχωτού του ασθενή (περίπου 2 cm2). Φωτογραφίζουμε την περιοχή αυτή και έπειτα, δύο ημέρες αργότερα, βγάζουμε ξανά φωτογραφία την ίδια περιοχή. Η σύγκριση των δύο φωτογραφιών μάς επιτρέπει να προσδιορίσουμε την αναλογία ανάμεσα στον αριθμό των τριχών που έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται εκ νέου και στον αριθμό εκείνων που δεν έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται.

Οι τρίχες που έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται βρίσκονται λοιπόν σε στάδιο ανάπτυξης (αναγενής φάση), ενώ εκείνες που δεν έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται βρίσκονται σε στάδιο αδράνειας (τελογενής φάση) προτού τελικά πέσουν από το τριχωτό.

Χάρη στη μέθοδο του φωτοτριχογράμματος, μπορούμε συνεπώς να εκτιμήσουμε με ακρίβεια την αναλογία μεταξύ των δύο αυτών φάσεων, την έκταση της τριχόπτωσης, την πιθανότητα αναγέννησης των μαλλιών, την πιθανή απορρύθμιση του κύκλου ζωής των μαλλιών, ή την ενδεχόμενη σμίκρυνση των τριχοθυλακίων.

Αυτό το είδος εξέτασης μάς επιτρέπει επίσης να προσδιορίσουμε τη διάμετρο της τρίχας. Είναι πλέον γνωστό ότι η μεγάλη ανισότητα ως προς τη διάμετρο των τριχών συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο μείωσης της πυκνότητας των μαλλιών με την ηλικία.
Ακριβέστερες φωτογραφικές τεχνικές μπορούν επίσης να αποκαλύψουν σημάδια φλεγμονής γύρω από τα τριχοθυλάκια (γνωστά ως περιθυλακική χρωματιστή άλως), τα οποία μπορεί να είναι ενδεικτικά ανδρογενετικής αλωπεκίας.

Για την καλύτερη δυνατή θεραπεία, μετά από τις εξετάσεις αυτές, ο δερματολόγος συμπληρώνει ερωτηματολόγιο σχετικά τόσο με το προσωπικό και το οικογενειακό ιστορικό του ασθενή όσο και με τον τρόπο ζωής του, προκειμένου να πιθανή διατροφική ανεπάρκεια ή ύπαρξη υπερβολικού στρες.